Ravel Maurice / Морис Равель (частка IV)

Гэта не была толькі дэкларацыя. Равелю сапраўды былі блізкія ідэі интернационализма, у чым лёгка пераканацца, звярнуўшыся да спісу яго твораў. Вышэй досыць падрабязна гаварылася аб іспанскай і рускай лініях у творчасці Равеля. Дадамо толькі, што ў 1916 году ён піша некалькі хораў на ўласныя тэксты, і сярод іх - "Николетта", у якой зноў выяўляюцца дзіўна блізкія Мусаргскаму рысы. У дадзеным выпадку гаворка ідзе аб падабенстве з вакальнай п'есай Мусаргскага "Казёл". Акрамя таго, ім напісаныя цыклы Грэцкіх песень, Габрэйскіх песень, Мадагаскарских песень; уплыў негрыцянскай музыкі пранікае ў яго скрипичную сонату і фартэпіянны канцэрт, цыганска-вугорская музыка загучала ў яго скрипичной рапсодии "Цыганка", напісанай па замове вугорскай скрипачки Д'Араньи.

Духам жа французскай культуры прасякнута большасць яго партытур. Тут і балет "Мая матухна гуска", і цыкл "Дол Куперена", кожная з шасці частак якога - Прелюдия, Фуга, Форлана, Ригодон, Менуэт і Таката - прысвечаная памяці аднаго з яго франтавых таварышаў, а ўвесь твор у цэлым можа быць названа гукавым надмагіллем у гонар герояў Францыі.

Пасляваенныя гады - гады трыўмфу Равеля. Побач са Стравінскім і Рихардом Штраўсам яго завуць адным з найвялікшых кампазітараў сучаснасці. Балеро, Іспанская рапсодия, "Дафнис і Хлоя", опера "Дзіцё і цуды", вакальныя і фартэпіянныя цыклы, камерныя ансамблі (у іх ліку - выдатнае Трыа) захопліваюць усе шырэйшыя кругі выканаўцаў і слухачоў.

Вялікі майстар, не дапускалы ніякіх хібнасцяў у тым, што сам ён зваў высокім тэрмінам "metier" - рамяство, Равель узбагаціў сусветную музыку творамі, напісанымі ў самабытнай, выразнай, асляпляльна яркай манеры. Новыя гарманічныя фарбы, нечувана багатая аркестравая палітра, як бы адлітая з звонкага мосенжу,- і ўсё гэта працята тэмпераментам і непарушнай логікай.

Равель быў блішчалым піяністам, найтонкім знаўцам "таямніц" фартэпіяннай гучнасці і віртуознай тэхнікі, пра што можна судзіць па двух яго канцэртам, складзеным у 1931 году: рэ-мажорнаму і соль-мажорнаму. Першы з іх напісаны для левай рукі па замове піяніста Паўля Вітгенштэйна, страцілага правую руку на вайне. Аб іншым канцэрце, прысвечаным Маргарыце Лонг, Равель пісаў: "Гэта Канцэрт, у самім дакладным значэнні слова, напісаны ў духу канцэртаў Моцарта і Сен-Санса". З камерных п'ес Равеля заслужанай папулярнасцю карыстаецца фартэпіянная сюіта "Начны Гаспар".

Апошнія гады жыцця Равеля былі трагічнымі. Атрыманая ў выніку аўтамабільнай катастрофы на фронце траўма мовілася праз шмат гадоў. Тры апошніх года жыцця Равеля - ланцуг бесперапынных пакут. Апошнія напісаныя яго рукой нотныя лісты носяць загаловак: "Тры песні Дон Кіхота да Дульцинее". Яны прызначаліся для Хведара Шаляпина...

Равель не прыналежыць да ліку кампазітараў, чыя творчасць успрымаецца лёгка і бяздумна. Але музыка яго валодае ўласцівасцю, уласцівым класічна дасканалым творам: з кожным выкананнем яна падабаецца, захапляе, захоплівае ўсё больш і больш. Толькі геніяльна адораны музыка мог злажыць тэму Балеро і стварыць яго ўнікальную сімфанічную канструкцыю. Толькі геніяльна адораны музыка-драматург мог з такой яркасцю і сілай увасобіць у гукавых выявах сюжэт антычнага рамана аб Дафнисе і Хлоі; толькі вялікі першаадкрывальнік новых прастораў музычнага мастацтва мог жэстам чараўніка расхінуць дзверы ў новы мір і явіць людзям Іспанскую рапсодию, "Дол Куперена", "Начнога Гаспара". Такім музыкам быў Морис Равель, такім ён застанецца ў стагоддзях.

< вяртаемся